کتاب شرح المجسطی للیبشاری

توضیحات

کتاب شرح المجسطی للیبشاری
شماره بازیابی: ‮‭1440‬ س‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-32155‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح المجسطی
تاریخ کتابت: قرن 7ق.
قطع: ‮‭10‬*‭16‬سم. ‭167‬گ. ‭17‬س.؛ اندازه جلد: ‭14‬*‭20‬سم.‬
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
تزئینات متن:عنوان و رقم شنگرف.
نوع کاغذ:سفید.
تزئینات جلد:مقوایی، عطف و دور تیماج قهوه‌ای با لولا.
ماخذ فهرست: مجلد یکم، صفحه 671.
نسخه‌ای از شرح المجسطی در مجلس شورا است به شماره 6530 فهرست مقاله 1 – پایان 6 و از آغاز اندکی افتاده به نسخ قرن 6 و 7 که تفسیر است ولی نسخه ش 594 سپهسالار مورخ 480 متن است.
يادداشت عمليات: آغاز دیباچه افتاده (از مقاله 1 تا پایان مقاله 6) با کراسه شمار حروفی ده برگی از نخستین آن هشت برگ مانده تا 17.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: نک: سپهسالار، 5/ 507.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: اصل از بطلمیوس است.
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): هیات
شرح کتاب المجسطی

اصل کتاب المجسطى از بطلمیوس و در علم هیئت است. ابوالعباس نیریزى این کتاب را در اواخر سده سوم هجرى قمرى نوشته است .
ابن‏ ندیم نخستین کسى است که از این اثر گزارش داده و گفته است: «گفته‏ اند که حجاج نیز ترجمه ‏اى از آن دارد، امّا کارى را که نیریزى انجام داده و
ثابت آن را اصلاح کرده، بر یک ترجمه قدیمى از تمامى آن کتاب است و اسحاق نیز این کتاب را ترجمه و ثابت اصلاح کرده، امّا مورد پسند نیست، زیرا ا
اصلاح اولى آن [ منظور شرح نیریزى ] بهتر و نیکوتر است ».
علاوه بر آن در کتب طبقات الامم، چهارمقاله، تاریخ الحکماء و تنقیح المناظر نیز از این اثر یاد شده و اساسا ابوالعباس را با عنوان «شارح مجسطى» مى‏شناخته ‏اند و در منابع متقدم، منظور از شارح مجسطى بدون قید نام، ابوالعباس نیریزى بوده است . ابوریحان بیرونى در القانون المسعودى، آثارالباقیه، مقالید علم الهیئه ما یحدث فى سطح بسیط الکره و راشیکات الهند از این کتاب بهره برده و به آن استناد کرده است.
او در رساله راشیکات الهند گفته است که عده‏ اى از دانشمندان که معاصر وى یا از حیث زمان مقدّم بر وى بوده ‏اند، مانند ابوالعباس نیریزى نسبت مؤلّف از دو نسبت را در کتاب هاى خود مورد بحث و تحقیق قرار داده‏ اند .
همچنین در کتاب القانون المسعودى مطالبى به نقل از کتاب تفسیر المجسطى فضل بن حاتم درباره فعالیتهاى علمى بنى موسى آورده است .
متأسفانه از این اثر، نسخه ‏اى موجود نیست و فقط با توجه به مطالبى که از آن نقل شده مى‏توان به مطالب آن دست یافت .