کتاب انقیاد زنان/ جان استوارت میل

فرمت فایل: PDF/ تعداد صفحات: ۱۶۰کتاب «انقیاد زنان» اثر جان استوارت میل اثری به ظاهر کلاسیک است که لذت خواندنش در دوران معاصر را خیلی راحت نمی‌توان توصیف کرد. متنی که با وجود گذشت دویست سال از تالیفش، همچنان حرف زندگی بشر امروز را به گوش مخاطبش می‌رساند. حرفی که از یک طرف خواننده را به تحسین شجاعت نویسنده در ابراز نظراتی بسیار متفاوت با زمانه خود واداشته و از طرفی دیگر با این سوال اساسی روبرو می‌کند که چطور با وجود این همه سال از طرح این نظرات، هنوز هم جامعه انسانی نتوانسته تغییراتی درخور برای اصلاح وضعیت زنان را باعث شود. استوارت میل در کتابی که توسط علاء الدین طباطبائی به فارسی ترجمه شده؛ فرودستی زنان را بزرگترین مانع پیشرفت بشر می‌داند. او به شکل شیوائی شرایط زندگی زنان را در جامعه به چالش کشیده، اعتقاد به برابری زن و مرد را مشخصه اصلی یک جامعه مدرن دانسته و بر این باور است که عدم تبعیض میان زنان و مردان می‌تواند بسیاری از مشکلات زندگی بشریت را مرتفع نماید. تلاشهای میل برای اثبات این مهم که موقعیت فعلی زنان در جامعه زاییده طبیعت آنان نیست و ریشه ای کاملا اجتماعی دارد در چهار فصل تنظیم شده که فصل نخست، اصل طبیعی انگاشتن تفاوت و به تبع آن تبعیض میان زنان و مردان را مورد تردید قرار داده و بر این باور است که تبیین تفاوتهای طبیعی میان زنان و مردان نیاز به فعالیتهای پزشکی و روانشناسانه خاص دارد. او در برابر اصل تلقی طبیعی فرودستی زنان و فرادستی مردان معتقد است؛ تا زمانی که بشر سیستم دیگری متفاوت با آنچه تاکنون به خود دیده را تجربه نکند، نمی تواند جنسی را به جنس دیگر برتری دهد و اصلی که روابط اجتماعی میان زن و مرد را تنظیم می کند و جنسی را فرودست و دیگری را فرادست می پندارد، از اساس نادرست است و باید با اصل برابری کامل زن و مرد جایگزین شود تا هیچ کس را بر دیگری ترجیح نداده و یکی را در مقابل دیگری ناتوان نپندارد. میل با بحث در خصوص ازدواج، مبنای آن را ناعادلانه دانسته و با یادکردن از آن به عنوان سرنوشت محتوم زنان که در آن حقی برای ادامه یا فسخ آن ندارند، ساختار ازدواج را به رغم تغییرات زیاد و ظاهری در طول زمان، ساختاری نابرابر دانسته که تفاوتهای چندانی با برده‌داری ندارد. او به صراحت ازدواج با شکل کنونی اش را تنها بردگی می‌داند که قانون آن را به رسمیت شناخته و بر این باور است که هیچ انسانی دیگر به حکم قانون برده نیست؛ مگر زن هر خانه و این شرایط اصلاح نمی شود تا جامعه متوجه این امر شود و خود برای اصلاح آن اقدام نماید و در این صورت برای اولین بار در تاریخ بشر است که فرزند انسان طوری تربیت می شود که باید و هرگز تسلط بی چون و چرای یک عضو خانواده را بر دیگر اعضاء نخواهد پذیرفت. فصل سوم کتاب به مبحث زنان در زمینه کار و اشتغال پرداخته و باور جامعه مبنی بر اینکه بعضی زنان از پس برخی مشاغل بر نمی‌آیند را نتیجه نابرابری فرصتهای اشتغال برای زنان دانسته و موفقیتهای کمتر زنان در مقایسه با مردان در عرصه اجتماع را معلول نابرابری تبعیض آمیز می داند و می‌گوید تا زمانی که زنان مهر سکوت بر لب زده باشند و با شکایت از وضع خود به دنبال رفع تبعیض نباشند، نظام اجتماعی آنان را فرودست دانسته و به مانند رعیتی در مقابل سلطان با آنان برخورد می کند. بحث آزادی زنان، تشکیل دهنده محتوای فصل پایانی این کتاب تاثیرگذار است. میل با نقد روشهای اجتماعی کردن زنان و مردان، فرادستی مردان را محصول حس غروری می داند که جامعه در آنان ایجاد می کند و به تبع آن اجازه ظهور استعدادها و توانایی های زنان در مسیر درست را به آنان نمی دهد. وی با نگاهی وسیعتر؛ انقیاد زنان را نتیجه عدم آزادی در جامعه دانسته و تاکید می کند وقتی در جامعه ای افراد آزاد نباشند و وجودی مستقل نداشته باشند، سعی می کنند با تحت سلطه درآوردن دیگران، کسب قدرت نمایند. از نظر میل آزادی زنان باعث آزادی جامعه می شود چرا که مدیریت اجتماعی توسط مردان را نیز تسهیل می کند. مقدمه قابل تاملی که توسط جین اٌگریدی بر این کتاب نوشته شده، دربردارنده اصل ترجیح «تربیت» بر«طبیعت» است. سوال اصلی میل که چرا باید نیمی از نژاد بشر به صرف زن بودن، از امکانات آموزشی و حرفه ای که در اختیار مردان قرار دارد، محروم بمانند؟؛ سوالی اساسی است که به نظر می رسد میل تلاش کرده این رساله را در پاسخ به این سوال تدوین نماید. رساله ای خواندنی که قدیم‌ترها نوشته شده و این جدیدترها به گونه ای خواندنی است که خواننده به راحتی می تواند مصداقهای آن را در زندگی روزمره خود لمس کند.

…