عرفان وعرفان نمایان
عرفان و عارف نمایان: ترجمه‌ی کسر اصنام الجاهلیه
مؤلف: محمدبن‌ابراهیم صدرالدین‌شیرازی ملاصدرا
ناشر: فاطمه الزهرا (س)
مترجم: محسن بیدارفر
مقدمه : علامه رفیعی قزوینی
زبان: فارسی
رده‌بندی دیویی: 297.86
سال چاپ: 1364
نوبت چاپ: 1
تیراژ: 3000 نسخه
تعداد صفحات: 176
قطع و نوع جلد: وزیری
نام کتاب عرفان و عرفان نمایان تصوف بسیار زیبا و پرمعناست.عرفان و عارف نمایان نوشته محسن بيدارفر ترجمه کتاب كسر أصنام الجاهلية اثر صدر المتألهين شيرازی، در باب عرفان عملی و آسيب‌شناسى انديشه و عمل‌كرد صوفيان است.
درباره ترجمه
استاد محسن بيدارفر، كتاب مذكور را تحت عنوان «عرفان و عارف‌نمايان»، به زبان فارسی ترجمه و در سال 1405ق، منتشر كرده است.
روش ترجمه، همان‌طور كه مترجم خودش در مقدمه‌اش نوشته، روشی ميانه، بين ترجمه تحت اللفظی و ترجمه آزاد و وفادار به متن است و لذا مى‌توان آن را ترجمه‌اى امروزين و متناسب با زبان و فرهنگ نسل حاضر دانست. با مطالعه اين ترجمه و مقايسه آن با متن اصلی آشكار مى‌شود كه مترجم، در كوشش علمى‌اش موفق بوده؛ يعنی توانسته بدون تعصب بى‌جا بر ألفاظ و قالب‌ها، معانی و پيام‌هاى مؤلف را با دقت و امانت منتقل كند و ترجمه‌اى رسا و شيوا بيافريند.
درباره اين ترجمه، چند نكته گفتنی است:
مترجم، ترجمه را با مقدمه‌اى عالمانه آغاز كرده و در آن، زمينه پيدايش و نگارش متن اصلی را شرح داده و آثار صدرالمتألهين شيرازی را فهرست كرده و بعد گزارش مختصرى از محتوای كتاب عرضه داشته و سپس مقاله آیت‌الله سيد ابوالحسن رفيعی قزوينی را درباره شرح حال، منزلت علمی – أخلاقی و نوآورى‌هاى فلسفی مؤلف، به‌طور كامل نقل كرده است.
به نظر مترجم، روش مؤلف در اين كتاب، بيشتر بر خطابه بنا شده است تا برهان و به همين جهت از تمثيل استفاده مى‌كند، زيرا مخاطبان اين اثر، غير متخصصان هستند، ولى البته هر يك از مطالب كتاب، برهانی دارد كه مصنف آن را در جای خود در آثار ديگرش بيان كرده است.
بيشتر پاورقى‌هاى مترجم، إرجاعی و در مواردی، توضيحی و به ندرت، انتقادی است.
توضيح مترجم درباره ترجمه «قرّة أعين» به «روشنی چشم‌ها» در آيه «فلا تعلم نفس ما أخفی لهم من قرّة أعين جزاء بما كانوا يعملون»، از نظر أدبی و تفسيری جالب است. هم‌چنين مترجم تصريح كرده كه ترجمه جمله «قضم الدنيا قضماً»، به «اندك نيازى از دنيا برگرفت»، مفهومى(نه لفظی)، است.
برخی از توضيحات مترجم، از نظر تاريخ فلسفه و كتابشناسی صدر المتألهين سودمند است.
مترجم، آدرس آيات و روايات مورد استشهاد را در پاورقی ذكر كرده است، ولی در چند مورد موفق نشده و يا فراموش كرده است.
مترجم، همان‌گونه كه خود يادآور شده، دو فصل پايانی مقاله چهارم را ترجمه نكرده است. فصل‌هاى ترجمه نشده، عبارت از وصايای فيثاغورس منقول از رساله ذهبيه و هم‌چنين وصايا و موعظه‌هاى برخی از حكيمان است. مترجم، اين دو فصل را بى‌فايده شمرده و ادعا كرده كه اين مطالب جز خستگی نمى‌آورد و هم‌چنين عذر آورده كه نقل اين سخنان با وجود مواعظى برتر و جذاب‌تر و بلكه كلماتى در حد اعجاز در احاديث اسلامی، زيره به کرمان بردن است و هدف مؤلف را تأييد سخنان خود با كلام حكيمان شمرده و لكن پنداشته اين مطلوب، بدون ذكر سخنان آنان نيز حاصل است. البته هرچند، برتری كلام پيامبران و اوليای الهی(ع) ثابت است، ولی اين استدلال برای طفره رفتن از ترجمه، موجّه و پذيرفتنی نيست و در هر حال، اين مسئله مقبول باشد يا مردود، باعث نقص ترجمه و عدم مطابقت كامل آن با متن شده است.
كتاب، بر اساس نسخه تصحيح شده استاد محمدتقی دانش‌پژوه، ترجمه شده است.
مترجم، در يك مورد متن را بر اساس كتاب ديگر مؤلف(أسفار)، تصحيح و سپس مطابق با آن ترجمه كرده است.
مترجم، در يك مورد يادآور شده كه در متن كتاب، مؤلف، سهواً قسمتی از يك آيه را با آيه‌اى ديگر خلط كرده است.
مترجم، در چند مورد يادآور شده كه آنچه در متن آمده، تضمينی از آيات و يا إشاره‌اى به آيه يا حديث است.
مترجم، پاسخ مسئله «تضعيف مكعب» را كه در متن مطرح شده، به كتاب كشكول شيخ بهائی إرجاع داده است.
درباره آقای محسن بيدارفر، قابل ذكر است كه او يك مترجم ساده نيست، بلكه افزون بر آن، در زمينه فلسفه و عرفان، استاد و صاحب‌نظر نيز هست و آثار علمی متعددی را تصحيح و با مقدمه‌هاى عالمانه و تعليقات لازم منتشر كرده است. آثار منتشر شده از سوی جناب بيدارفر؛ به‌ويژه مقاله‌های «پاسخ به شبهاتی در باب تأويل و تفسير»و «پاسخى كوتاه به تأملی ديگر»، بيان‌گر روش انديشه و پژوهش ايشان است و عقل‌گرايى و باور عميق او به شريعت و حكمت متعاليه را مى‌رساند و چگونگی تقابل و مواجهه صحيح با جمود و ظاهرگرايی را مى‌آموزد.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.